ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΡΡΩΣΗΣ – ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΕΚΒΑΣΗ

Ο καθορισμός των λειτουργικών ικανοτήτων των ατόμων με ΚΝΜ, είναι ιδιαίτερα σημαντικός τόσο για τον ίδιο τον ασθενή, όσο και για την οικογένειά του, το ιατρικό και θεραπευτικό προσωπικό και τους ασφαλιστικούς φορείς. Οι λειτουργικές ικανότητες σε πλήρη ΚΝΜ, εξαρτώνται από το νευρολογικό επίπεδο της βλάβης. Άτομα με βλάβη Α3-Α4 είναι πλήρως εξαρτημένα στις δραστηριότητες της καθημερινότητας (διατροφή, ένδυση, περιποίηση ενδυμάτων, ατομική υγιεινή), τις μεταφορές, και τη χρήση χειροκίνητου αμαξιδίου, ανεξάρτητα στη χρήση ηλεκτροκίνητου αμαξιδίου και ανίκανα για οδήγηση.

Άτομα με βλάβη Α5 είναι πλήρως εξαρτημένα σε δραστηριότητες ένδυσης των κάτω άκρων και ατομικής υγιεινής, ενώ είναι ανεξάρτητα με προσαρμοστικό εξοπλισμό ή μερική βοήθεια από άλλα άτομα στις υπόλοιπες ως άνω αναφερόμενες δραστηριότητες.

Άτομα με βλάβη Α6 είναι ανεξάρτητα στην ένδυση των άνω άκρων και τη μεταφορά βάρους, ενώ απαιτούν προσαρμοστικό εξοπλισμό ή μερική βοήθεια στις ως άνω αναφερόμενες δραστηριότητες.

Άτομα με βλάβη Α7 είναι ανεξάρτητα στη διατροφή, την ένδυση των άνω άκρων και τη μεταφορά βάρους, ενώ απαιτούν προσαρμογές ή πολύ μικρή βοήθεια στις ως άνω αναφερόμενες δραστηριότητες.

Άτομα με βλάβη Α8-Θ1 είναι  ανεξάρτητα σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας πλην της ατομικής υγιεινής όπου μπορεί να απαιτούν προσαρμοστικό εξοπλισμό, ανεξάρτητα στις μεταφορές, τη μεταφορά βάρους και τη χρήση αμαξιδίου, ενώ μπορούν να οδηγούν αυτοκίνητο με προσαρμογές.

Άτομα με βλάβη Θ2-Θ10 είναι  ανεξάρτητα σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας,  ανεξάρτητα στις μεταφορές, τη μεταφορά βάρους και τη χρήση αμαξιδίου, μπορούν να οδηγούν αυτοκίνητο με προσαρμογές αλλά δεν έχουν λειτουργική βάδιση με τη χρήση ορθώσεων.

Άτομα με βλάβη Θ11-Ο2 είναι  ανεξάρτητα σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας, ανεξάρτητα στις μεταφορές, τη μεταφορά βάρους και τη χρήση αμαξιδίου, μπορούν να οδηγούν αυτοκίνητο με προσαρμογές και έχουν λειτουργική βάδιση με τη χρήση ορθώσεων εντός του σπιτιού.

Άτομα με βλάβη Ο3-Ι3 είναι  ανεξάρτητα σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινότητας,  ανεξάρτητα στις μεταφορές, τη μεταφορά βάρους και τη χρήση αμαξιδίου, μπορούν να οδηγούν αυτοκίνητο με προσαρμογές ενώ έχουν λειτουργική και ανεξάρτητη βάδιση με τη χρήση ορθώσεων εντός και εκτός σπιτιού.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΕΝΤΑΞΗ

Η επανένταξη όπως ορίζεται από τους Stiens και συν. «εκτείνεται πέρα από το άτομο: προάγει την πλήρη ένταξη και συμμετοχή του στο φυσικό και ψυχοκοινωνικό περιβάλλον».
Για το άτομο με αναπηρία, όπως η ΚΝΜ, η επανένταξη περιλαμβάνει την επανάκτηση προηγούμενων υπαρκτών ρόλων και σχέσεων και την ανάπτυξη νέων. Ακόμη και αν το άτομο που πρόσφατα ακολούθησε πρόγραμμα αποκατάστασης επιστρέψει στη διαμορφωμένη για αυτό οικία του ή στην ίδια θέση εργασίας ή καριέρας, η αξιοποίηση διαφορετικών πόρων και υπηρεσιών ή ακόμη και διαφορετικών «σφαιρών επιρροής», πιθανά δημιουργεί την ανάγκη για απροσδόκητες προσαρμογές σε μία κατά τα φαινόμενα «νέα» κοινότητα. Από την άλλη πλευρά, τα άτομα ενδέχεται στην πράξη να μετακομίσουν και γεωγραφικά. Η εύρεση ενός πιο κατάλληλου χώρου διαμονής, πιθανά σημαίνει μετακίνηση από μία οικεία γειτονιά σε μία καινούρια, διαφορετική ή άγνωστη στην ίδια πόλη, ή μετακίνηση σε μία εντελώς νέα περιοχή της χώρας. Με μία τέτοια μετακίνηση επέρχεται μία αλλαγή στο φυσικό όπως και στο συναισθηματικό κοινωνικό περιβάλλον.

Τα συστήματα υποστήριξης και οι διατιθέμενοι πόροι μπορεί να είναι διαφορετικά. Ανεξαρτήτως του πόσο έχει μεταβληθεί ή όχι το φυσικό του περιβάλλον και η γεωγραφία, η κοινωνική επανένταξη του ατόμου με μία προσφάτως αποκτηθείσα αναπηρία, θα εξαρτηθεί τόσο από την ικανότητα και τη θέλησή του να συμμετέχει σε μία νέα κοινωνία, όσο και από την ικανότητα και θέληση των πολιτών και των θεσμών της νέας κοινωνίας να υποστηρίξουν μία τέτοια επανένταξη. Ειδικές παρεμβάσεις για τη μεγιστοποίηση της κοινωνικής συμμετοχής είναι περιορισμένες. Έτσι, η δυνατότητα για μία πλήρη κοινωνική επανένταξη ενός ατόμου, συχνά χρησιμοποιείται για την εκτίμηση ευρύτερων πληθυσμών ατόμων με ΚΝΜ.

Η Διεθνής Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας (ICF) ταυτοποιεί έναν αριθμό τομέων που εξηγούν τη φύση και το ρόλο της συμμετοχής: εκμάθηση και εφαρμογή της γνώσης, γενικά καθήκοντα και απαιτήσεις, επικοινωνία, κινητικότητα, αυτοεξυπηρέτηση, οικογενειακή ζωή, διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις και σχέσεις, κοινωνική και πολιτική ζωή. Στην ICF, η δραστηριότητα ορίζεται ως «η εκτέλεση των εργασιών ή ενεργειών από ένα άτομο», ενώ η συμμετοχή ορίζεται ως «η συμμετοχή σε μια κατάσταση ζωής». Η επιρροή των προσωπικών παραγόντων, όπως τα ατομικά ενδιαφέροντα και ο τρόπος ζωής, έχουν μεν αναγνωρισθεί, αλλά δεν έχουν ταξινομηθεί. Η κοινωνική επανένταξη είναι μία παρόμοια δομή με τη συμμετοχή, όπως ορίζεται από το ICF.

Σύμφωνα με τον Dijkers “η κοινωνική επανένταξη μετά από ή με σωματική βλάβη ή αναπηρία είναι η απόκτηση ή επανάκτηση των κατάλληλων ρόλων ή δραστηριοτήτων που αναλογούν στην ηλικία, το φύλο και την κουλτούρα, συμπεριλαμβανομένης της ανεξαρτησίας ή αλληλεξάρτησης στη λήψη αποφάσεων και τις παραγωγικές συμπεριφορές που εκτελούνται ως μέρος των πολυδιάστατων σχέσεων με την οικογένεια, τους φίλους, και άλλους στα πλαίσια των ρυθμίσεων μιας κοινότητας». Στόχος της αποκατάστασης είναι να προωθήσει την ανάληψη ή την επανάκτηση των πολιτιστικά και αναπτυξιακά κατάλληλων κοινωνικών ρόλων μετά από τραυματισμό ή ασθένεια, και θα πρέπει να προωθήσει την πλήρη ένταξη και συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στο φυσικό και ψυχοκοινωνικό περιβάλλον. Παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή σε δραστηριότητες της κοινότητας συσχετίζεται έντονα με την υποκειμενική ποιότητα ζωής, η αποκατάσταση μετά από ΚΝΜ σήμερα συνήθως κατευθύνεται προς την ελαχιστοποίηση των λειτουργικών περιορισμών.

ΝΕΥΡΟΜΥΪΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

ΠΟΝΟΣ

• Συχνά μυοσκελετικός (τραυματισμός μυών και αρθρώσεων λόγω stress)
• Επιδεινώνεται με την κίνηση
• Τοπικό οίδημα, ευαισθησία, απώλεια κίνησης, αστάθεια

ΠΟΝΟΣ

• Μη μηχανικός
• Όγκος
• Αναφερόμενος πόνος από ριζοπάθεια ή συριγγομυελία

Πόνος άνω άκρου

• 30% – 70% σε χρόνια ΚΝΜ
• Κυρίως αφορά στον ΩΜΟ και τον ΚΑΡΠΟ
• ↑ με ηλικία και χρόνο από την ΚΝΜ

ΠΟΝΟΣ ΑΝΩ ΑΚΡΟΥ – ΑΔΥΝΑΜΙΑ – ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΙΝΗΣΗΣ

• Σύνδρομο υπέρχρησης ώμου, αγκώνα, καρπού, χεριού
• Επιβάρυνση ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης
• Πρόσθια αστάθεια
• Πόνος ωμοπλάτης
• Σύνδρομο πρόσκρουσης στροφικού πετάλου
• Τενοντοπάθειες/Ρήξεις τενόντων
• Υπακρωμιακή θυλακίτιδα
• Οστεόλυση άπω τμήματος κλείδας
• Συμφυτική θυλακίτιδα

ΠΟΝΟΣ ΑΓΚΩΝΑ, ΚΑΡΠΟΥ, ΧΕΡΙΟΥ

• Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
• Ωλένια νευροπάθεια αγκώνα
• Παγίδευση ωλενίου στην περιοχή του καρπού
• Θυλακίτιδα ωλεκράνου
• Έσω και έξω επικονδυλίτιδα
• Αστάθεια καρπού
• Σύνδρομο ραχιαίας κερκιδοκαρπικής πρόσκρουσης
• Σύνδρομο πρόσκρουσης σκαφοειδούς
• Τενοντοελυτρίτιδα de Quervain
• Οστεοαρθρίτιδα
• Κατάγματα κόπωσης

ΑΙΤΙΕΣ ΠΟΝΟΥ ΑΝΩ ΑΚΡΟΥ

• Μεταφορές
• Προώθηση αναπηρικού αμαξιδίου
• Τεχνικές μείωσης εφαρμοζόμενων πιέσεων
• Επαναλαμβανόμενη άρση βάρους (μετατόπιση βραχιονίου προς τα άνω, γληνοβραχιόνια χαλαρότητα, τριβή άρθρωσης, παθολογία στροφικού πετάλου)
• Επαναλαμβανόμενη overhead δραστηριότητα, κλίση/κάμψη κορμού, βάδιση με δεκανίκια

Η ήπια δραστηριότητα και η σωστή τεχνική προστατεύουν

• Απεικονιστικές ανωμαλίες ώμου

↔

εμβιομηχανική προώθησης αμαξιδίου

• Υπέρμετρη έσω στροφή και έκταση: ↑ πρόσκρουση στροφικού πετάλου κάτωθεν του ακρωμίου

Σε τετραπληγίες :

συμβάλλει και η αδυναμία των στροφέων ώμου λόγω μυϊκής ανισορροπίας

Πόνος ώμου στους παραπληγικούς:

• Ενδυναμωμένοι/σφιχτοί πρόσθιοι μύες ώμου
• Αδύνατοι/χαλαροί οπίσθιοι μύες ώμου
• Διαταραχές στροφικού πετάλου λόγω μειωμένου ελέγχου κορμού (υψηλές βλάβες)

• Προβλήματα στάσης (πρόσθια κλίση κεφαλής, ↑ αυχενική λόρδωση, ωμοπλατιαιοθωρακική πρόταξη, κύφωση, σκολίωση)

→ μυοπεριτονιακός πόνος : trigger point που ακτινοβολούν πόνο ή αιμωδία

• Σπαστικότητα, ετερότοπη οστεοποίηση, υπέρμετρη δόνηση λόγω ακατάλληλης καθιστής θέσης κατά την προώθηση του W/C→ αυχεναλγία, οσφυαλγία
• Καθυστερημένη μυϊκή αδυναμία ή αισθητική απώλεια (20% χρόνιας ΚΝΜ)
• Νέα αδυναμία → βλάβη περιφερικού νεύρου (ηλικιοεξαρτώμενη απώλεια κυττάρων πρόσθιων κεράτων και απώλεια εμμύελων δεματίων), παγίδευση μέσου ή ωλενίου νεύρου, αυχενική στένωση (μακροχρόνια υπέρμετρη έκταση ή στροφή αυχένα κατά την καθιστή θέση, αντιστάθμιση απόκλισης στη βάδιση) ή ριζοπάθεια
• ΗΜΓ και απεικονιστικά ευρήματα: χρήσιμα

Ταχεία προοδευτική καθυστερημένη: αδυναμία, πόνος, διαχωριστική αισθητική απώλεια (κυρίως αίσθηση πόνου/θερμοκρασίας), απώλεια αντανακλαστικών, αλλαγές στη σπαστικότητα, δυσρεφλέξια, σύνδρομο Horner, λειτουργική πτώση

→ΑΝΑΓΚΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΣΥΡΙΓΓΟΜΥΕΛΙΑΣ (Κίνδυνος άνωθεν πορείας και πλήξης αναπνευστικών κέντρων και εγκεφαλικού στελέχους)

5% Μετατραυματικών ΚΝΜ εντός πρώτων 5-10 ετών

Διάγνωση: MRI  Αντιμετώπιση: Χειρουργική

• Πρόληψη: Εκτίμηση μηχανικής ΔΚΖ, μεταφορών, λειτουργικών απαιτήσεων σε σπίτι και εργασία
• Αντιμετώπιση:
• Διαχείριση πόνου (εγχύσεις, φυσικά μέσα, βελονισμός)
• Αποκατάσταση (διατήρηση ROM, ισορροπημένη ενδυνάμωση, άσκηση αντοχής, επανεκπαίδευση θέσης, τεχνικές προστασίας αρθρώσεων, προσαρμοστικός εξοπλισμός και τροποποίηση δραστηριοτήτων)

ΧΡΟΝΙΟΣ ΠΟΝΟΣ (94%)

ΑΝΑΠΗΡΙΑ

ΜΕΙΩΝΕΝΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ STRESS

ΧΡΟΝΙΟΣ ΝΕΥΡΟΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ: ΓΚΑΜΠΑΠΕΝΤΙΝΗ

ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ:

• ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΚΤΑΣΗΣ ΚΑΡΠΟΥ (ΑΡΣΗ ΒΑΡΩΝ – ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ)
• ΑΠΟΣΥΜΠΙΕΣΗ ΜΕΣΩ ΠΛΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΙΩΝ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΩΝ
• ΟΡΘΩΣΕΙΣ (ΠΡΟΣΩΡΙΝΑ)
• OVERHEAD REACHERS – ΣΑΝΙΔΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΗΣ (ΠΡΟΛΗΨΗ IMPINGEMENT)
• A/A: FLEX RIMS, GEL-PADDED GLOVES
• ΚΑΘΕΤΗ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗ ΣΤΟ Α/Α
• ΜΑΞΙΛΑΡΙ, ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ, ΠΛΑΤΗΣ
• ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΕΛΑΣΤΚΩΝ, ΕΥΘΥΓΡΑΜΙΣΗ ΤΡΟΧΩΝ
• ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

• Ενθάρρυνση απώλειας βάρους
• Εξατομικευμένη άσκηση (όχι overhead)
  •   Διατάσεις έσω στροφέων, δικεφάλων, θωρακικών μυών
  •   Ενδυνάμωση έξω στροφέων, απαγωγών, σταθεροποιητών   ωμοπλάτης (κωπηλασία, οπίσθια πορεία α/α)
  •   Αποφυγή υπερβολικής διάτασης
  •   Ήπια χτυπήματα κατά την προώθηση του αμαξιδίου για αποφυγή   βλάβης του μέσου νεύρου αντί για χρήση καμπτήρων δακτύλων

Επιμονή πόνου και αδυναμίας

• Ηλεκτροκίνητο αμαξίδιο ή μικτού τύπου
• Όχημα μεταφορών
• Ειδικός εξοπλισμός μεταφοράς αμαξιδίου, γερανοί
• Χειρουργικές επεμβάσεις (ΣΚΣ: διαδερμική ενδοσκοπική προσέγγιση)

Φροντίδα συνοδών

• Χρήσιμη στην εξοικονόμηση ενέργειας
• Αύξηση ανάγκης με την ηλικία
• Ψυχολογική υποστήριξη συνοδών
• Εργονομικές συμβουλές συνοδών καθώς γηράσκουν οι ίδιοι

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΕΝΑΡΞΗ ΚΝΜ:

• ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΩΝ ΜΥΩΝ
• ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΒΛΑΒΗΣ
• ΠΛΗΡΗΣ ΒΛΑΒΗ

ΠΡΩΙΜΗ:

•   ΚΥΦΩΣΗ
•   ΣΚΟΛΙΩΣΗ  —> ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ
•   ΣΠΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ

• ↓ Ενδοτικότητα πνευμόνων

και θωρακικού τοιχώματος  Ατελεκτασία              ΘΑΝΑΤΟΣ

• Αναποτελεσματικός βήχας Πνευμονία
• Αδυναμία βαθιάς αναπνοής

ΗΛΙΚΙΑ: Παράγων κινδύνου

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: ↓ FVC (Δυναμική ζωτική χωρητικότητα)

Βλάβες άνωθεν Θ7: Υπεραντιδραστικότητα βρογχιολίων

(λόγω απώλειας συμπαθητικής εννεύρωσης,

μειωμένου αυλού αεραγωγών,

αλλαγών μηχανικών ιδιοτήτων πνευμόνων)

→ περιορισμός αυλού και παρεμπόδιση αεραγωγών

↑ Επίπτωση Συνδρόμου Άπνοιας στον Ύπνο σε τετραπληγίες:

Μεγάλη περιφέρεια λαιμού

Πολλά χρόνια από ΚΝΜ

Ύπτια θέση ύπνου

Χρήση αντιϋπερτασικών και αντιαρρυθμικών φαρμάκων

Ανάγκη ↑ επιτήρησης αλλαγών λειτουργίας (ιδίως υψηλές τετραπληγίες)

• Ταχύπνοια
• Δύσπνοια
• Υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Κυμαινόμενη πνευματική εγρήγορση
• Ερυθροκυττάρωση χωρίς άλλη αιτία
• Αλλαγή ικανότητας αναπνοής αναλόγως της θέσης
• Κόπωση αναπνευστικών μυών
• Ζωτική χωρητικότητα
  • <2L: μέγιστος κίνδυνος καθυστερημένης αναπνευστικής ανεπάρκειας
  • Ανάγκη χορήγησης οξυγόνου και υποβοηθούμενου αερισμού
• Υψηλό επίπεδο βλάβης
  • Προληπτικό πρόγραμμα οικίας με: σπιρομετρία, θέσεις παροχέτευσης, υποβοηθούμενο βήχα, ασκήσεις αναπνοής
  • Τακτικές ασκήσεις αντίστασης εισπνευστικών μυών → ↓ δύσπνοιας και περιορισμού στις ΔΚΖ
  • Ενδυνάμωση μείζονα θωρακικού και μαγνητικός ερεθισμός → βελτίωση ικανότητας βήχα και εκπνευστικής λειτουργίας

• Ανοσοποίηση: σημαντική
  • Εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου: κάθε 5 χρόνια
  • Εμβόλιο γρίπης: κάθε χρόνο
• Διακοπή καπνίσματος: μείωση αναπνευστικών επιπλοκών
  •  Συμβουλευτική
  •  Τσίχλες νικοτίνης
  •  Διαδερμικά επιθέματα
  •  Βουπροπιόνη

ΟΥΡΟΓΕΝΝΗΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

• ↓ χωρητικότητας και ενδοτικότητας κύστης
• ↑ ακούσιων συσπάσεων κύστης
• Βαθμιαία ↓ νεφρικής λειτουργίας (απώλεια λειτουργικών σπειραμάτων)
• ↑ Λοιμώξεων ουροποιητικού (ανοσοκαταστολή, μετεμμηνοπαυσιακές δερματικές αλλαγές στις γυναίκες, διαταραχές προστάτη)

Νεφρική ανεπάρκεια. Αίτια:

• Χρόνια πυελονεφρίτιδα
• Νεφρολιθίαση
• Χρόνια δυσσυνέργειας εξωστήρα-σφιγκτήρα
• Κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση
• Αμυλοείδωση

Πρωτεϊνουρία: κακός προγνωστικός παράγοντας νεφρικής λειτουργίας και επιβίωσης

Παράγοντες κινδύνου νεφρολιθίασης:

• Επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις από βακτήρια που παράγουν ουρεάση
• Στάση ούρων
• Χρήση μόνιμου καθετήρα

Λοιμώξεις ουροποιητικού (1.6-2.2/χρόνο)

• Εμφανίζεται με:
  • Δυσουρία
  • Συχνοουρία
  • Δύσοσμα/Θολά ούρα
  • Ακράτεια
  • ↑ Σπαστικότητας
  • Αιματουρία
  • Πυρετός, ρίγος λευκοκυττάρωση
• Ηλικιωμένοι: σύγχυση ή λήθαργος

Παράγοντες κινδύνου ουρολοιμώξεων

• Διαταραχή παροχέτευσης ούρων
• Παρουσία λίθων
• Μόνιμος καθετήρας
• Ηλικία άνω των 60

Καρκίνος ουροδόχου κύστης:

• ↑ επίπτωση και θνητότητα στις ΚΝΜ
• Μόνιμος καθετήρας: παράγων κινδύνου
• Ουρολιθίαση, πολλαπλές ουρολοιμώξεις, κάπνισμα: προδιαθεσικοί παράγοντες

Στυτική δυσλειτουργία

• Χαμηλή τεστοστερόνη με την πάροδο του χρόνου (διαταραχές συστήματος υποθαλάμου/υπόφυσης, καθιστική ζωή)
• Παράγοντες κινδύνου:
  • Υπέρταση
  • Υπερλιπιδαιμία
  • Κάπνισμα
  • Διαβήτης
  • Φάρμακα (Βενζοδιαζεπίνες, αντιχολινεργικά, GABA, α-αγωνιστές)

• Ανάγκη για εκπαίδευση για:
  • Ικανοποιητική ενυδάτωση (2L/ημέρα)
  • Συμμόρφωση με υγιεινή στη διαχείριση της κύστης
• Ανάγκη για screening για:
  • Λοιμώξεις
  • Λίθους
  • Επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας
  • Καρκίνο

Στόχοι

• Ικανοποιητική κένωση κύστης
• Πρόληψη ακράτειας σε ένα σύστημα υψηλής χωρητικότητας/χαμηλών πιέσεων
• Διατήρηση νεφρικής λειτουργίας
• Κοινωνικά αποδεκτή μέθοδος ούρησης

• Διαλείπων καθετηριασμός: Βέλτιστη μέθοδος για πρόληψη λοιμώξεων, λίθων και βλαβών ουρητήρα
• Μειονεκτήματα:
  • Κίνδυνος στενώσεων
  • Κίνδυνος λανθασμένης διόδου, ιδίως σε ηλικιωμένους λόγω
    • ↓ ικανότητας συντονισμού χεριών-ματιών
    • ↓ γνωσιακής ικανότητας
    • ↓ όρασης
    • ↓ ικανότητας ισορροπίας σε καθιστή θέση
    • ↓ ικανότητας μεταφορών
    • ↓ ικανότητας ένδυσης
    • ↓ ικανότητας χρήσης τουαλέτας

• Υδρόφιλοι καθετήρες: χρήσιμοι σε στενώσεις και υπερπλασία προστάτη
• Προσαρμοστικός εξοπλισμός και επιπρόσθετη βοήθεια στο σπίτι: χρήσιμα σε ασθενείς με λειτουργική έκπτωση
• Χειρουργικές επιλογές:
  • Εκτροπή ούρων (↑ χωρητικότητας)
  • Ερεθισμός πρόσθιων ιερών ριζών

Σε μόνιμο καθετήρα:

• Χρήσιμη η οξυβουτινίνη (προσοχή στη δυσκοιλιότητα που προκαλεί)
• Σταθεροποίηση καθετήρα στο μηρό για πρόληψη τραυματισμών
• Αλλαγή κάθε 15-30 μέρες

• Σε ασυμπτωματική βακτηριουρία δε συνίσταται η χορήγηση αντιβιοτικών
• Στρατηγικές πρόληψης ουρολοιμώξεων:
  • νεομυκίνη και πολυμυξίνη εντός της κύστης
  • ενδοκυστικός εμβολιασμός με αβλαβή βακτήρια
  • χυμός crunberry

• Αρχικό screening: U/S ή σπινθηρογράφημα νεφρών
• Ετήσιος έλεγχος:
  • ουροδυναμικός έλεγχος
  • ακτινογραφία ΝΟΚ
  • κάθαρση κρεατινίνης σε ούρα 24ώρου
  • γενική ούρων
  • μέτρηση υπολείμματος αν ο ασθενής ουρεί

Σε μόνιμο καθετήρα (ουρηθρικό ή υπερηβικό):

• Ετήσια κυστεοσκόπηση για Ca κύστης
• Νεφρικοί λίθοι πρέπει να αντιμετωπίζονται πριν εισέλθουν στον ουρητήρα
• Τακτικός έλεγχος για Ca προστάτη στους άνδρες

Στυτική δυσλειτουργία:

• Σιλδεναφίλη
• Τεστοστερόνη (αφού πρώτα αποκλειστεί το Ca προστάτη και δυσλιπιδαιμία)

ΝΕΥΡΟΓΕΝΕΣ ΕΝΤΕΡΟ ΚΑΙ ΓΗΡΑΝΣΗ

Γήρανση:

• ↓ έκκριση πεπτικών υγρών -σκληρά κόπρανα
• Αργή κένωση υγρών στομάχου -ραγάδες
• Αργή προώθηση εντερικού περιεχομένου -αιμορροΐδες
• ↑ επαναρρόφηση νερού στο παχύ έντερο -εκκολπωμάτωση

• 50%: δυσκοιλιότητα, ατελής κένωση, κοιλιακή διάταση
• 33%: γαστρεντερικό άλγος , ακράτεια
• Εναλλαγή διάρροιας – δυσκοιλιότητας: απόφραξη κοπράνων (λόγω ↓ δραστηριότητας, δίαιτας, ανεπαρκούς πρόσληψης υγρών, αναποτελεσματική εντερική «ρουτίνα», άγχος, φάρμακα)
• >33%: Νευρογενές έντερο: περιορισμός για ζωή – κοινωνικότητα (ακράτεια)

ΣΤΟΧΟΙ:

• Αναμενόμενη, πλήρης κένωση
• Πρόληψη ακράτειας, χρόνιας δυσκοιλιότητας, αιμορροΐδων, ραγάδων, πρόπτωσης ορθού

ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΑΠΟ:

• Ηλικιοεξαρτώμενη λειτουργική έκπτωση
• Διαθεσιμότητα βοήθειας φροντιστή
• Ανάγκη και χρήση προσαρμοστικού εξοπλισμού
• Προσβασιμότητα οικίας
• Πολιτισμικοί, κοινωνικοί και επαγγελματικοί παράγοντες

• Έντερο κατώτερου κινητικού νευρώνα:
  • Ανάγκη για τακτικό δακτυλικό ερεθισμό και κένωση

• Έντερο ανώτερου κινητικού νευρώνα
  • Μαλακτικά κοπράνων per os
  • Καθαρτικά
  • Μηχανικό ή φαρμακευτικό ερεθισμό για κένωση

• Δίαιτα πλούσια σε ίνες: δε βελτιώνει την εντερική λειτουργία στην ΚΝΜ
• Αλλαγές θέσεων, μεταφορές, αποφόρτιση πιέσεων: προάγουν την περισταλτικότητα
• Κοιλιακή ζώνη: διευκολύνει τις κενώσεις

• Αναποτελεσματικό εντερικό πρόγραμμα → αλλαγή ενός παράγοντα τη φορά και διατήρηση της αλλαγής για 3-5 εντερικούς κύκλους
• Τακτικό πρόγραμμα κενώσεων: αποφυγή στάσης κοπράνων και εντερικής διαστολής
• Εντερική απόφραξη απαιτεί:
  • Ro κοιλίας
  • Πλήρη εντερική κένωση

Εκλεκτική κολοστομία: πιθανή ↑ ΠΖ σε:

• Μεγάλης διάρκειας καθημερινό εντερικό πρόγραμμα
• Συχνές εντερικές απώλειες

Ανάγκη αποφυγής μακροχρόνιας χρήσης υποκλυσμών και καθαρτικών, λόγω:

• Άτονο έντερο
• Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
• Για συχνή χρήση: Υπεροσμωτικά καθαρτικά (πχ λακτουλόζη)
• Αιμορροΐδες (συχνές επί χρήσης υποθέτων και υποκλυσμών):
  • Πρόληψη με ελαχιστοποίηση τραύματος και μαξιλάρια (γέλης ή αέρα)
  • Αντιμετώπιση με σκληροθεραπεία, αιμορροϊδεκτομή
  • Επιπλοκές: Αιμορραγία, αυτόνομη δυσρεφλέξια
• Μετά τα 50: κολοσκόπηση κάθε 5 χρόνια

45%: Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (καθυστερημένη διάγνωση σε βλάβες >Θ7 λόγω έλλειψης συμπτωμάτων)

Θεραπεία: ↓ λήψη σοκολάτας, καφεΐνης, μέντας, αλκοόλ

διακοπή καπνίσματος

αποφυγή κατάκλισης μετά από γεύματα

αποφυγή γευμάτων πριν τον ύπνο

Η2 ανταγωνιστές, PPIs

Ανάγκη για ετήσιο U/S άνω κοιλίας λόγω ↑ κινδύνου χολολιθίασης

Μετά από λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή:

• Ανεξάρτητες μεταφορές μετά από 3 έως 6 εβδομάδες